I Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza w Białymstoku

Profilaktyka dietetyczna

Dieta chroniąca przed zachorowaniem nie powinna dostarczać nadmiernych ilości energii. Odpowiedni musi być w niej także udział energii pochodzącej z tłuszczów (do 30%). Dieta powinna być zrównoważona – oprócz produktów pochodzenia zwierzęcego powinny w niej również znajdować się składniki roślinne. W ten sposób ogranicza się zawartość w pożywieniu szkodliwych nasyconych kwasów tłuszczowych oraz cholesterolu. Wskazane jest również zastępowanie potraw pieczonych na ruszcie i smażonych produktami gotowanymi w wodzie lub na parze. Należy również ograniczać udział w diecie wyrobów wysoce przetworzonych, w tym wędzonych i konserwowanych chemicznie. W ten sposób zmniejsza się narażenie organizmu na wiele mutagennych i potencjalnie mutagennych substancji, które mogą stać się induktorami rozwój czynników tkanki nowotworowej w obrębie nabłonka jelita grubego.

Pokarmy pochodzenia roślinnego zawierają wiele naturalnych składników chroniących organizm przed zachorowaniem na raka jelita grubego. Należą do nich przede wszystkim włókno pokarmowe (błonniki) oraz przeciwutleniacze. W skład włókna pokarmowego wchodzą roślinne wielocukry i ligniny oporne na działanie enzymów trawiennych ludzkiego przewodu pokarmowego. Błonnik przyspiesza perystaltykę jelita grubego, zapobiegając zaparciom. Dzięki temu u osób, w których diecie występuje odpowiednia zawartość włókna pokarmowego, skróceniu ulega czas ewentualnego kontaktu błony śluzowej jelita grubego z substancjami rakotwórczymi zawartymi w masach kałowych. W profilaktyce raka jelita grubego zaleca się codzienne przyjmowanie w diecie co najmniej 30g błonnika.

W praktyce odpowiedni poziom włókna pokarmowego zapewnia regularne spożywanie produktów pełnoziarnistych (ciemnego pieczywa, musli) oraz warzyw i owoców. Powinny one znaleźć się w każdym posiłku w ciągu dnia.

Warzywa i owoce korzystne są również ze względu na dużą zawartość przeciwutleniaczy. Należą do nich witaminy (A, C oraz E), substancje mineralne (przede wszystkim selen) oraz wiele związków roślinnych (tak zwanych polifenoli). Chronią one komórki przed uszkadzającym działaniem wolnych rodników. Wolne rodniki to wysoce reaktywne cząsteczki, które powstają w organizmie w wyniku wielu przemian biochemicznych. Wchodząc w interakcje ze składnikami ustroju, mogą stać się przyczyną między innymi mutacji prowadzących do rozwój czynników tkanki nowotworowej.

Codziennie należy spożywać przynajmniej kilogram warzyw i owoców. Wskazane jest również zastępowanie czarnej herbaty bogatą w przeciwutleniacze herbatę zieloną.

Wykazano, że przed zachorowaniem na raka jelita grubego chroni również odpowiedni poziom wapnia w diecie. Jony wapnia przeciwdziałają nadmiernemu namnażaniu się komórek nabłonka jelita grubego. Z tego względu w codziennej diecie powinno znaleźć się 800-1000 mg wapnia. Dobrym jego źródłem są chude przetwory mleczne, owoce strączkowe, soja, kapusta oraz niegazowana woda mineralna o dużej zawartości wapnia.

Ważne, by jeść produkty świeże i wysokiej jakości. Ryzyko zachorowania wzrasta w przypadku obecności w diecie zjełczałych tłuszczów, a także produktów spleśniałych, które najczęściej zawierają znaczne ilości mykotoksyn o działaniu rakotwórczym.

W diecie powinno być również jak najmniej produktów zapierających, takich jak kakao, czekolada, kawa czy mocna herbata. W celu niedopuszczenia do zaparć należy wypijać codziennie odpowiednie ilości płynów (co najmniej 2 l – najlepiej wody mineralnej i soków).